რუსეთს კვირას ბულგარეთში ევროკომისიის პრეზიდენტის, ურსულა ფონ დერ ლაიენის თვითმფრინავის GPS სისტემის ჩახშობაში დასდეს ბრალი. ინციდენტის გამო თვითმფრინავი პლოვდივის ქალაქში, სტანდარტული ელექტრონული სისტემის ნაცვლად, ქაღალდის რუკების გამოყენებით დაეშვა.

„შეგვიძლია დავადასტუროთ, რომ GPS-ის ჩახშობა მოხდა, მაგრამ თვითმფრინავი ბულგარეთში უსაფრთხოდ დაეშვა. ბულგარეთის ხელისუფლებისგან მივიღეთ ინფორმაცია, რომ ისინი ეჭვობენ, რომ ეს რუსეთის უხეში ჩარევით იყო გამოწვეული“, - განაცხადა ევროკომისიის წარმომადგენელმა ორშაბათს ინციდენტის შემდეგ.

სამი დღის შემდეგ, ბულგარეთის ხელისუფლებამ უარყო ბრალდებები და განაცხადა, რომ ფონ დერ ლაიენის თვითმფრინავში GPS სიგნალის „ხანგრძლივი ჩარევის ან ჩახშობის“ „არანაირი მტკიცებულება“ არ არსებობს.

ბულგარეთის პრემიერ-მინისტრმა, როსენ ჟელიაზკოვმა, სამშაბათს განაცხადა, რომ ქვეყანა ფონ დერ ლაიენის თვითმფრინავში ჩახშობის ინციდენტს არ გამოიძიებს, რადგან „ასეთი რამ ყოველდღე ხდება“.

თუმცა, ხუთშაბათს, მისმა ტრანსპორტის მინისტრმა გროზდან კარაჯოვმა უარყო, რომ მთავრობამ ამ საკითხთან დაკავშირებით რაიმე ინფორმაცია წარუდგინა ევროკომისიას, რითაც ეწინააღმდეგებოდა კომისიის მტკიცებას, რომ ბულგარეთის ხელისუფლება ეჭვობს, რომ ჩახშობა კრემლის ჰიბრიდული ომის შედეგი იყო.

ევროკომისიის პრეზიდენტი ურსულა ფონ დერ ლაიენი მიხაილ კოგალნიჩეანუს საჰაერო ბაზაზე ვიზიტის დროს, 2025 წლის 1 სექტემბერი
ევროკომისიის პრეზიდენტი ურსულა ფონ დერ ლაიენი საჰაერო ბაზაზე ვიზიტის დროს AP ფოტო
დემოკრატიების დაცვის ფონდის რუსეთის პროგრამის დირექტორის მოადგილემ, ჯონ ჰარდიმ, Euronews-ს განუცხადა, რომ ჯერ კიდევ არ არის ნათელი, ეს იყო კიბერშეტევა თუ უფრო ტრადიციული ელექტრონული ომის შეტევა, მაგრამ „რუსებს ნამდვილად აქვთ შესაძლებლობები ორივე ამ სფეროში, რომელთა გამოყენებაც პოტენციურად შეიძლებოდა“.

„კერძოდ, ყირიმიდან აეროპორტის ან სხვა რუსული ელექტრონული ომის დიაპაზონის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, ჩემთვის ცოტა გაუგებარია, თუ როგორ შეეძლოთ რუსებს ამის გაკეთება, მაგრამ რა თქმა უნდა, მსგავსი რამ მათ ხელს შეუწყობს და შეესაბამება სხვა მსგავს ქმედებებს, რომლებიც რუსებმა განახორციელეს ევროპული მთავრობებისა და ევროპული კომპანიების წინააღმდეგ“, - დასძინა მან.

GPS-ის ჩარევა მკვეთრად გაიზარდა 2022 წლიდან
მაისში გაგზავნილ წერილში ევროპელმა მინისტრებმა განაცხადეს, რომ 2022 წლიდან ბალტიის ზღვის რეგიონში GPS-ის ჩარევა და გაყალბება დაფიქსირდა, ძირითადად რუსეთიდან და ბელორუსიიდან, ხოლო თვითმფრინავებიდან GPS-ის ჩარევა მკვეთრად გაიზარდა 2024 წლის აგვისტოდან.

ქვეყნის კომუნიკაციების მარეგულირებელი ორგანოს მონაცემებით, ლიეტუვაში ივნისში GPS-ის ჩარევის 1000-ზე მეტი შემთხვევა დაფიქსირდა, რაც 22-ჯერ მეტია 2024 წლის ივნისთან შედარებით. ხელისუფლების ცნობით, ესტონეთში, GPS-ის ჩარევამ ფრენების 85% დააზარალა. პოლონეთში, 2025 წლის იანვარში, GPS-ის ჩარევის 2732 შემთხვევა დაფიქსირდა.

Euronews-მა ევროპული კომერციული ავიაკომპანიის პილოტს ესაუბრა, რომელმაც დაადასტურა, რომ უკრაინის, ისრაელის და ახლო აღმოსავლეთის მახლობლად დაფრინავდნენ თვითმფრინავები, რომლებიც GPS სისტემებში ჩარევას განიცდიდნენ.

პილოტმა ეს აღწერა, როგორც „ისეთი რამ, რაც მთელი ცხოვრება არ დაგამახსოვრდებათ. თუმცა, ეს ისეთი რამ არ არის, რაც ყოველდღე ხდება“.

მისი თქმით, მთავარი კითხვა ისაა, განზრახულია თუ არა სიგნალის ჩახშობა, რადგან „ავიაციის ისტორიაში არასდროს ყოფილა თვითმფრინავებზე მავნე ჩარევის შემთხვევა“ და იმ პილოტების უმეტესობას, რომელთა თვითმფრინავებიც ჩახშობის შედეგად დაზარალდნენ, არ აქვს საშუალება დაადგინოს, იყო თუ არა ეს განზრახ.

რუსეთის შესაძლო კავშირები გამოძიებულია
ნატომ განაცხადა, რომ მუშაობს სამოქალაქო ფრენებში რუსეთის ჩარევის წინააღმდეგ, გენერალურმა მდივანმა მარკ რუტემ კი განაცხადა, რომ მთელი კონტინენტი „რუსეთის პირდაპირი საფრთხის ქვეშაა“.

„ჩვენ ახლა ყველანი აღმოსავლეთ ფლანგზე ვართ, ლონდონში ცხოვრობთ თუ ტალინში“, - თქვა მან.

დემოკრატიის დაცვის ფონდის წარმომადგენელმა ჯონ ჰარდიმ Euronews-ს განუცხადა, რომ საფრთხე შეიძლება ევროკავშირის შიგნიდანაც კი მოდიოდეს.

„თუ რუსები მართლაც არიან ჩართულნი, მაშინ მეორე შესაძლებლობაა, რომ ადგილზე არსებობდეს ადგილობრივი აქტორი ელექტრონული ომის შესაძლებლობებით. ეს შეესაბამება იმ მოქმედების წესს, რომელსაც რუსები იყენებენ ევროპის სხვა ქვეყნებში, ადგილობრივების დაქირავებით, ხშირად Telegram-ის, რუსული სოციალური მედიის აპლიკაციის, მეშვეობით, რათა რუსული სადაზვერვო სამსახურების სახელით დივერსიული საქმიანობა განახორციელონ“, - განმარტა მან.

ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რუტე პრესკონფერენციაზე გამოდის ბრიუსელში, ნატოს შტაბ-ბინაში, 2025 წლის 3 სექტემბერს
ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რუტე პრესკონფერენციაზე გამოდის ბრიუსელში, ნატოს შტაბ-ბინაში, 2025 წლის 3 სექტემბერს, AP Photo
ჰარდიმ აღნიშნა, რომ ასეთი შესაძლებლობა შეესაბამება „ნაცრისფერ ზონას“ ანუ „რუსეთის აქტიური ზომების კამპანიას, რომელსაც რუსები უკვე რამდენიმე წელია აწარმოებენ ევროპული ქვეყნების წინააღმდეგ“.

ჰარდის თქმით, ამ შემთხვევაში მთავარი არა მხოლოდ ნებისმიერი თვითმფრინავის ჩაკეტვა იქნება, არამედ „იმ თვითმფრინავის დარტყმის ოპერაციის დროის განსაზღვრა, რომელშიც ფონ დერ ლაიენი იმყოფებოდა“.

„ეს მნიშვნელოვანი იქნებოდა“

მასშტაბური და თვალსაჩინო, განსაკუთრებით თუ რუსები ადგილობრივი შუამავლის მეშვეობით იმოქმედებენ ოპერაციის ისე განსახორციელებლად, რომ გავლენა იქონიოს დასახულ სამიზნეზე, ეს მნიშვნელოვანი იქნება.“

„აქტიური ზომები“
სტრატეგიული კვლევების საერთაშორისო ინსტიტუტი (IISS) აცხადებს, რომ ევროპაში რუსული დივერსიული ოპერაციების რაოდენობა თითქმის ოთხჯერ გაიზარდა 2023 და 2024 წლებში.

ევროპაზე მიმართული რუსული დივერსიული ოპერაციების სავარაუდო და დადასტურებული IISS მონაცემთა ბაზა აჩვენებს, რომ ასეთი თავდასხმები მიზნად ისახავდა ევროპაში კრიტიკულ ინფრასტრუქტურას და, მიუხედავად იმისა, რომ ევროპის უსაფრთხოებისა და დაზვერვის წარმომადგენლები განგაშს ატეხენ, ჯერჯერობით ნატოს, ევროკავშირის და წევრი სახელმწიფოების რეაგირება დიდწილად უცვლელია.

„2022 წლიდან და ევროპის დედაქალაქებიდან ასობით დაზვერვის ოფიცრის გაძევებით, რუსეთი ძალიან ეფექტური გახდა მესამე ქვეყნის მოქალაქეების ონლაინ რეკრუტირებაში, რათა გვერდი აუაროს ევროპულ კონტრდაზვერვის ზომებს“, - ნათქვამია ანგარიშში. IISS.

IISS-ის თანახმად, ნატოს ზოგიერთი წევრი სახელმწიფო რუსეთის არატრადიციულ ომს ნატოსთან პოტენციური სამხედრო დაპირისპირებისთვის გრძელვადიანი მომზადების ნაწილად მიიჩნევს.

ჯონ ჰარდიმ Euronews-ს განუცხადა, რომ სრულმასშტაბიანი შეჭრით... უკრაინა, „ვლადიმერ პუტინმა აჩვენა, რომ, ერთი მხრივ, ის ძალიან ერიდება ნატოს წევრის წინააღმდეგ პირდაპირ სამხედრო აგრესიას“.

„მას არ სურს შეერთებულ შტატებთან ომში ჩართვა და საფუძვლიანი მიზეზით, რადგან ის, სავარაუდოდ, წააგებს მას, სულ მცირე, კონვენციურ მხარეს. მაგრამ ამავე დროს, რუსები ძალიან აგრესიულები არიან აშკარა სამხედრო ძალის ამ ზღურბლზე ქვემოთ, გარკვეული დივერსიებით“, - თქვა მან.

ჰარდიმ თქვა, რომ ის არა მხოლოდ არ ელის ამ აქტივობის შესუსტებას, არამედ რომ მოსკოვი შესაძლოა ამზადებდეს ამ „აქტიური ზომების“ მეტს.

„რუსებმა შეიძლება გააძლიერონ ეს ზომები, როგორც ერთგვარი საპასუხო რეაქცია უკრაინისთვის ევროპის მიერ ხელმძღვანელობით უსაფრთხოების გარანტიების შესახებ ამ დისკუსიებზე, რასაც კრემლი, რა თქმა უნდა, ძალიან ეწინააღმდეგება ზუსტად იმიტომ, რომ ეს ხელს შეუწყობს რუსეთის მცდელობების ჩაშლას უკრაინაზე დომინირებისთვის“.

მარკ რუტემ გააფრთხილა, რომ ალიანსის ყველა წევრი რისკის ქვეშაა, რადგან „რუსების მხრიდან საფრთხე ყოველდღიურად იზრდება“.

„მაგალითად, უახლესი რუსული სარაკეტო ტექნოლოგიებით, ფრონტის ხაზზე ლიეტუვასა და ლუქსემბურგს, ჰააგას ან მადრიდს შორის სხვაობა 5-10 წუთია“. „სწორედ ამდენ ხანს დასჭირდება ამ რაკეტას ევროპის ამ ნაწილებამდე მისასვლელად“, - აფრთხილებს ის.

როგორ შეუძლია ევროპას საკუთარი თავის დაცვა?

„შემიძლია დაგარწმუნოთ, რომ ჩვენ დღე და ღამე ვმუშაობთ ამის წინააღმდეგ საბრძოლველად, ამის თავიდან ასაცილებლად და იმის უზრუნველსაყოფად, რომ ისინი ამას აღარ გაიმეორებენ“, - თქვა რუტემ.

„ჩვენ შევთანხმდით პოლიტიკაზე, რომელიც რეალურად უფრო ეფექტური იქნება ამ სფეროში. „მე ყოველთვის მძულდა სიტყვა „ჰიბრიდი“, რადგან ის ძალიან ლამაზად ჟღერს, მაგრამ „ჰიბრიდი“ ნიშნავს კომერციული თვითმფრინავების პოტენციურად კატასტროფული შედეგებით ჩახშობას, ნატოს მოკავშირის მსხვილი მრეწველის მკვლელობას, დიდი ბრიტანეთის ჯანდაცვის ეროვნულ სამსახურზე თავდასხმას“, - დასძინა მან.

ევროკავშირის თავდაცვისა და კოსმოსური კომისარმა ანდრიუს კუბილიუსმა განაცხადა, რომ ევროკავშირი გეგმავს დამატებითი თანამგზავრების განლაგებას დედამიწის დაბალ ორბიტაზე, რათა გააძლიეროს თავისი დაცვა GPS ჩახშობისგან და გააუმჯობესოს მისი აღმოჩენის უნარი.

Douglas DC-6B მიუძღვება Flying Bulls Red Bull-ის აერობული გუნდის წევრებს აურელი ვლაიცუს აეროპორტის ასაფრენ ბილიკზე, 2025 წლის 30 აგვისტო.
Douglas DC-6B მიუძღვება Flying Bulls Red Bull-ის აერობული გუნდის წევრებს აურელი ვლაიცუს აეროპორტის ასაფრენ ბილიკზე, 2025 წლის 30 აგვისტო. AP ფოტო
სანამ პილოტები გაწვრთნილები არიან ასეთ სცენარებთან გამკლავებისთვის და იცნობენ ალტერნატიულ ნავიგაციის მეთოდებს, და თუნდაც განზრახ GPS-ის ჩახშობა არ ნიშნავს, რომ „ისინი არ ცდილობდნენ თვითმფრინავის ჩამოგდებას“, - განუცხადა Euronews-ს კომერციული ავიაკომპანიის პილოტმა, რომელმაც ანონიმურად დარჩენა ითხოვა.

სტრატეგიული კვლევების საერთაშორისო ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ მას შემდეგ, რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა... 2022 წლის მონაცემებით, ევროპაში რუსეთის დივერსიულ ოპერაციებთან პირდაპირ კავშირში არ არის დადასტურებული მშვიდობიანი მოსახლეობის სიკვდილიანობა.

„მასობრივი მსხვერპლის არარსებობა არ ნიშნავს განზრახვის ან შესაძლებლობების ნაკლებობას. პირიქით, ეს ასახავს სტრატეგიას, რომელიც მიზნად ისახავს ევროპული მთავრობების დაშინებას, ძირს უთხრის და მათი სიმტკიცის ფრთხილად გაანგარიშებული გამოცდისკენ, რათა ისინი არ გადაკვეთონ ის ზღვარი, რომელიც ძალადობრივ რეაგირებას გამოიწვევს“, - განაცხადა ჯგუფმა.

ავტორი: ექსპრესნიუსი,

სოციალური ქსელები

რუსმა ოკუპანტემა პალტავაში დნეპრეზე გადასასვლელი ხიდი დაბომბეს, შედეგად მატარებლების მიმოსვლა შეწყდა

უკრაინის შეიარაღებული ძალები: რუსეთმა უკრაინას დრონების რეკორდული რაოდენობით - 800-ზე მეტით შეუტია

პუტინის რეჟიმმა უკრაინის მთავრობის სასახლე დაბომბა

ფიკო - პუტინი ზელენსკისთან შეხვედრით არა მხოლოდ მოსკოვშია დაინტერესებული